Ahilik Nedir | Ahi Evran Kimdir | Ahi Teşkilatı Nedir

Ahilik Kültürü

Malazgirt Zaferi’nden sonra (26 Ağustos 1071) Müslüman Türkler, yoğun bir şekilde Anadolu’ya göç etmeye başladılar. Bu toprakları ebedi vatanları yapma arzusuyla, Türk İslam medeniyetini Anadolu’da geliştirerek Bizans medeniyetini geride bırakma mücadelesi verdiler. Bu amaca ulaşabilmek için Anadolu’yu vatan yapmak, bu topraklara Türk-İslam kültürünü işlemek ve Türk milletinin izini her yere taşımak gerekiyordu.

Anadolu’nun vatanlaşmasında, yerleşik yaşama geçişte, şehir hayatına entegrasyonda, iş sahibi olma, üretim, eğitim ve İslam’a dayalı bir yaşam biçimi oluşturmada Ahilik sisteminin büyük bir etkisi oldu. Ahilik, bu medeniyetin temelini atan bir unsurdur.

Ahî Evran Veli Kimdir?

Anadolu Ahiliğinin kurucusu, şüphesiz ki Ahi Evran’dır. Ahi Evran, 1171 (H.566) yılında İran’ın Batı Azerbaycan bölgesinde bulunan Hoy kasabasında doğdu. Gerçek adı Mahmut olan Ahi Evran, dinin yardımcısı anlamına gelen “Nasiruddin” lakabıyla da tanınır. Gençliğinde Horasan ve Maveraünnehir’e giderek büyük alimlerden eğitim aldı ve çeşitli ilim dallarında derinlemesine bilgi sahibi oldu. Ayrıca Ahi Evran, İslam dünyasının önemli bir merkezi olan Bağdat’ta da eğitim aldı ve fütüvvet teşkilatını tanıdı.

Ahi Evran, Anadolu’ya geldikten sonra Kayseri’de bir deri işleme atölyesi kurdu ve Moğol saldırılarına karşı Kayseri’yi savunmada Ahileri teşkilatlandırdı. Ahi Evran, ahilik sistemini kurarak Anadolu’ya göç eden Türkmenlere hem iş hem de aş sağladı ve onları iyi Müslümanlar ve becerikli meslek sahipleri haline getirdi.

Ahi Evran’ın ölümüne kadar geçen yaşamında, Anadolu’da iktisadi kalkınmaya ve imar çalışmalarına liderlik etti. Ayrıca 32 farklı esnafı teşkilatlandırdı ve bu sistem Kırşehir’den “İcâzetnâme” alarak Selçuklu ve Osmanlı coğrafyasında sanatlarını icra eden esnaf arasında yaygınlaştı.

Ahilik Nedir?

Ahilik, kelime anlamıyla “kardeşim” veya “cömert” anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir. Terim olarak, XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu’da ortaya çıkan, dinî, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi boyutları olan bir sistemdir. Ahilik, insanların dünya ve ahiret mutluluğunu sağlama ve topluma düzen getirme amacını taşır.

Ahi Teşkilatı Nedir

Ahilik, başlangıçta bir esnaf teşkilatı olmaktan öte, toplumun tüm kesimlerini içine alan bir yapıydı. Ahilik, fütüvvetnamelerin etkisi altında şekillendi ve temelde İslam’ın öğretilerine dayanır. Ahilik, ahlaki değerleri vurgulayan bir sistemdir ve insanları “dünyayı bir imtihan yeri” olarak kabul eder.

Ahiler, toplumu ötekileştirmeyen bir dayanışma ve kardeşlik modeli oluşturmuşlardır. Ahilik, aynı zamanda ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda da etkili olmuş, iyi bir Müslüman ve üretici insanlar yetiştirme amacı gütmüştür.

Ahilik ve Eğitim

Ahiler, kendilerine özgü bir eğitim sistemi oluşturarak akşamları teorik eğitim vermiş ve gündüzleri pratik eğitimle insanları yetiştirmiştir. Ayrıca, Ahi Evran Veli’nin eşi Fatma Bacı tarafından kurulan “Bacıyan-ı Rum,” kadınları da eğitmiş ve meslek sahibi yapmıştır. Ahiler, insanları hem iyi Müslümanlar hem de kaliteli üreticiler haline getirerek Anadolu’nun Türkleşmesine ve İslamlaşmasına öncülük etmişlerdir.

Ahilik ve İktisadi Sistem

Ahilik, Selçuklu ve Osmanlı iktisadi sistemlerinin temelini oluşturmuştur. Ahilik, çalışma, üretme, emeğe saygı, dayanışma, helâl kazanç, helâl lokma, yardımlaşma, israftan kaçınma gibi İslami kuralları iktisadi alana taşımıştır. Ahiler, ihtiyaçlarından fazlasını ihtiyacı olanlara dağıtarak kârda değil, hayırda yarışmışlardır.

Ahilik ve Sosyal Güvenlik

Ahiler, toplumda denge unsuru olmuş ve kurdukları vakıflar aracılığıyla birçok alanda faaliyet göstermişlerdir. Fakirleri, garipleri, kimsesizleri, savaşa gidenlerin ailelerini, işinde zarar edenleri, yangınzedeleri ve daha birçok kesimi koruma altına almışlardır. Bu, erken dönem bir sosyal güvenlik sisteminin işareti olarak kabul edilebilir.

Sonuç

Ahilik, Anadolu’nun Türkleşmesi, İslamlaşması ve iktisadi kalkınmasına büyük katkılarda bulunan bir sistemdir. Ahi Evran Veli’nin liderliğinde ortaya çıkan Ahilik, toplumsal düzeni sağlayan, ahlaki değerlere dayalı bir dayanışma modeli sunmuştur. Ayrıca, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda da etkili olmuş ve Selçuklu ve Osmanlı iktisadi sistemlerinin temelini atmıştır. Ahilik, bugün hala Anadolu’nun kültürel mirasının önemli bir parçası olarak yaşamaktadır ve bu değerleri koruma ve yayma görevini sürdürmektedir.